Gọi tên ester thế nào – hướng dẫn chi tiết và thực hành

Gọi tên ester giống gọi tên muối vô cơ

Một muối vô cơ quen thuộc, như NaCl sẽ bao gồm hai phần:

• Gốc axit vô cơ Cl^– tên là Clorua

• Gốc bazơ Na⁺ tên là Natri

• Vậy muối NaCl có tên là Natri clorua (tên gốc axit gọi sau)**

Một este đơn giản được ghi là RCOO–R’ ; cũng bao gồm hai phần như bạn thấy:

• Gốc axit hữu cơ RCOO–
• Phần gốc hydrocarbon R’

Cả hai phần này đều được gọi tên thông thường, ví dụ

• Gốc axit CH₃COO– có tên thường là axetat
• Gốc CH₃– có tên thường là metyl
• Vậy este có công thức CH₃COO–CH₃ tên là Metyl axetat (tên gốc axit cũng gọi sau)**

Như vậy, để gọi tên ester, bạn phải thuộc lòng hai loại tên

• Tên thường của một số axit để suy ra tên gốc axit tương ứng (bằng cách đổi đuôi ic của axit bằng đuôi at)
• Tên thường của một số gốc hydrocarbon. May quá, hiện tại chương trình cho học các gốc đến 4 C thôi!

Mình đã liệt kê các nội dung cần nhớ như dưới đây rồi, bạn chỉ còn việc học và nhớ thôi!

Tên gốc hydrocarbon R’

Gốc hydrocarbon là phần còn lại sau khi tách 1 hay nhiều Hidro. Vai trò là nhánh trong tên gọi thay thế; là gốc trong tên gọi gốc chức!

Chương trình hiện tại qui định bạn phải nhớ vài gốc hydrocarbon sau

Tên gốc axit RCOO-

Khi Axit carboxylic mất Hidro axit trong nhóm -COOH, nó trở thành Gốc axit. Bạn hãy xem và ghi nhớ một số axit và tên gốc axit thông dụng dưới đây:

Một vài lưu ý cách viết xuôi – ngược

Hai loại gốc trên đều có thể ghi xuôi – ngược. Việc của bạn phải nhìn ra và gọi tên gốc cho đúng. Điều này giống trò chơi xếp hình – bạn cần có trí tưởng tượng đôi chút.

Ví dụ

• gốc axetat CH₃–COO– ghi ngược lại là –OOC–CH₃
• gốc etyl CH₃–CH₂– ghi ngược lại là –CH₂–CH₃

Vì thế các ester dưới đây, dù viết kiểu gì thì đều có tên là etyl axetat

• CH₃–COO––CH₂–CH₃
• CH₃–CH₂––OOC–CH₃

Ở ester trên, chỉ cần đổi vị trí O–, bạn lập tức có ester khác; do vậy khi gọi tên ester hãy coi chừng. Bạn thử tìm xem tên của hai ester dưới đây là gì?

• CH₃–COO–CH₂–CH₃
• CH₃–OOC–CH₂–CH₃

Thực hành gọi tên ester đơn chức

Như vậy, bạn đã biết được tên gốc axit và tên gốc hydrocarbon; việc còn lại rất dễ, bạn chỉ việc ghép hai tên đó lại với nhau; nhớ tên gốc axit đặt sau nha.

RCOO – R’ hoặc ghi ngược lại là R’ – OOCR

Tên gốc R’ + Tên gốc axit RCOO-

Những tên ester thân thương, một kỉ niệm đẹp về Hóa 12 sau này!

Gọi tên ester là chất béo

Chất béo có cách gọi tên riêng, không theo những qui tắc trên.

Tên của 4 axit béo

Để gọi tên chất béo, bạn cần nhớ axit béo (gốc các axit này có trong phân tử chất béo) và tên tương ứng là gì. Hiện tại, chương trình Hóa 12 đề cập 4 axit béo được liệt kê dưới đây:

Công thức chung của chất béo

• C₃H₅(OOC–R)₃
• hoặc viết ngược lại (R–COO)₃C₃H₅
• trong đó R–COO– là gốc axit béo

Có hai cách gọi tên chất béo: Tri + Tên axit béo bỏ đôi IC rồi thêm đuôi là chữ

• IN
• hoặc OYLGLIXEROL

Ví dụ gọi tên chất béo có chứa các gốc axit béo trên

Chất béo có gốc AXIT BÉO NO (C15H31–COO)3C3H5	Tripanmitin	Tripanmitoylglixerol
(C17H35–COO)3C3H5	Tristearin	Tristearoylglixerol
Chất béo có gốc AXIT BÉO KHÔNG NO (C17H33–COO)3C3H5	Triolein	Trioleoylglixerol
(C17H31–COO)3C3H5	Trilinolein	Trilinoleoylglixerol

Liên kết nhanh

Đọc thêm các bài viết khác về Ester-Chất béo và Hóa lớp 12 tại đây.

Đừng quên chia sẻ bài viết lên mạng xã hội để nhiều người cùng học nha bạn.